Antarfuglur

Antarfuglur livir á og í vatni. Antarfuglur hevur fitjur, og fleiri teirra hava harafturat horntenn í nevinum at síla føðina úr vatninum. Dunnur, gæs og svanir eru antarfuglar.

Horntenninar og stíva tungan á grágás. Mynd: iStockphoto

Svanir, gæs og nøkur dunnusløg eta gras. Summi dunnusløg eta bara djór, meðan onnur eta bæði gras og djór.

Antarsteggin er altíð størri enn bøgan og vanliga nógv litfagrari enn hon, serliga í bútíðini.

Seglont eigur ikki í Føroyum, men hon sæst viðhvørt. Steggin er til vinstru og bøgan til høgru. Mynd: iStockphoto

Allir fuglar skifta fjaðrar í minsta lagi eina ferð um árið, og tá siga vit, at fuglurin er fjaðursárur. Entur og gæs fáa ikki flogið, meðan tær eru fjaðursárar.

Bládúgva

Bládúgva eigur í holum og urðum um alt landið. Føroyar eru eitt av fáu støðunum í Evropa, har villar bládúgvur eru.

Bládúgvur. Mynd: Janus Hansen

Fleiri dúgvusløg eru at síggja í Føroyum. Mánadúgva og turkadúgva kunnu eiga her. Onkuntíð síggjast holudúgva og turtildúgva.

Tamdúgvur

Heilt frá gomlum døgum hava fólk havt tamar dúgvur. Tamdúgvan er avkom undan bládúgvuni. Best kendu tamdúgvurnar eru brævdúgvurnar.

BLÁDÚGVA

• Longd: 31-34 cm
• Vekt: 300 g
• Flog: 63-70 cm
• Egg: 2-3

Grágás

Í nógv ár var ongin grágás í Føroyum, tí stovnurin var oyddur. Men seinastu 30 árini er grágásin komin aftur til landið, og stovnurin er vaksin; nú eiga okkurt um 300-350 gásapør her.

Grágæs. Mynd: Janus Hansen

Grágásin verpur í lyngheiðum, tí her kann hon best fjala seg.

Størsta lyngøkið í Føroyum er millum Runavík og Rituvík og við Toftavatn. Her síggjast eisini størstu flokkarnir av grágás.

Lyngheiðar eru har, sum moldin er súr og turr, og har góður sólargangur er.

Heiðalyngur. Mynd: iStockphoto

Grágas

• Longd: 75-90 cm
• Vekt: 3500 g
• Flog: 147-180 cm
• Egg: 4-7

Kráka

Í Føroyum hava vit tvey sløg av krákufugli: kráku og ravn. Tey eru bæði støðufuglar

Tey eru bæði støðufuglarKráka etur alt – ber, matleivdir, deyðseyð, egg hjá øðrum fugli og mangt annað.

Krákur reiðrast bæði í bjørgum og á bygdum lendi. Teimum dámar ikki, at aðrar krákur eiga ov nær, og jagstra tær tí burtur.

Kráka. Mynd: Janus Hansen

Kráka

• Longd: 45-47 cm
• Vekt: 510 g
• Flog: 96-98 cm
• Egg: 4-6

Lógv

Lógv verpur vanliga, har tað er turt, serliga í lyngheiðum. Reiðrið er ein lítil kulla, sum er klødd innan við mosa og mjúkum grasi.

Tíðliga í mai verpur bøgan 4 mor-litt (ljósabrún) egg við myrkum blettum. Bøgan og steggin skiftast um at bøla.

Um onkur nærkast reiðrinum ella ungunum, ger lógvin, sum um hon hevur brotið vongin og roynir á tann hátt at lokka óvinin burtur frá reiðrinum.

Lógv letur. Mynd: Ólavur Frederiksen

Lógv

• Longd: 26-29 cm
• Vekt: 200 g
• Flog: 67-76 cm
• Egg: 4

Mýrisnípa

Mýrisnípa eigur vanliga í mýrilendi. Hon er á stødd sum stari, men nevið er óvanliga langt.

Mýrisnípa er vaðfuglur. Mynd: Janus Hansen

Tað er ringt at síggja mýrisnípu í síða grasinum, tí hon er sera varin og friðarlig. Kemur tú tætt at henni, flýgur hon brestandi og gneggjandi upp í loft og kvikar sær burtur.

Mýrisnípa følir væl við nevinum, tá ið hon stingur tað niður í mýrilendið. Tí er tað lætt hjá henni at finna ormar, sniglar og onnur smákykt.

Mýrisnípa. Mynd: Janus Hansen

Mýrisnípa

• Longd: 25-27 cm
• Vekt: 110 g
• Flog: 44-47 cm
• Egg: 4

Ravnur

Ravnur hevur vakurt flog. Hann flýgur ofta høgt uppi í luftini og sveimar. Hann letur seg ofta detta langt niður við veingjunum inn at kroppinum og ger alskyns onnur flogkynstur.

Ravnar á flogi. Mynd: Hans Eli Sivertsen

Ravnur etur mest deyðseyð og annað ræ (deyð dýr). Í haganum rænir hann eisini egg og ungar hjá øðrum fugli og tekur mýs, rottur og harur.

Ravni dámar best at vera saman við øðrum ravnum, og ofta eru tveir ella fleiri saman.

Ravnur er klókur fuglur, sum enntá kann læra at tosa. Mynd: Janus Hansen

Ravnur

• Longd: 64 cm
• Vekt: 1200 g
• Flog: 120-150 cm
• Egg: 4-6

Smyril

Smyril er falkaslag og einasti rovfuglur, sum eigur í Føroyum. Hann reiðrast í homrum, men veiðir mest smáfugl tætt við bygd og bý.

Smyril. Mynd: Janus Hansen

Tá ið smyril veiðir annan fugl, flýgur hann aftaná honum og møðir hann. Smyril flýgur lætt og leikandi. Hann ger ikki nógv av at sveima ella flúgva í kring.

Ein góður fongur. Smyril hevur fangað ein tjaldursgræling. Mynd: Janus Hansen

Smyril

• Longd: 25-30 cm
• Vekt: 210 g
• Flog: 50-62 cm
• Egg: 3-5

Spógvi

Spógvi er vaðfuglur. Tað, sum eyðkennir vaðfugl, eru longu tærnar, langa nevið og longu beinini. 

Spógva dámar væl at vera fyri seg sjálvan. Hann stendur ofta uppi á onkrum høgum, til dømis einari túgvu, og letur.

Umleið 1.500 pør av spógva eru í Føroyum.

Spógvi. Mynd: Hans Eli Sivertsen

Tað er minni til av spógva nú, enn tað var fyrr. Orsøkin er helst, at hann verður veiddur í Vesturafrika, har hann heldur til um veturin.

Tangspógvi. Spógvi og tangspógvi líkjast nógv, men tangspógvin er væl størri. Mynd: Janus Hansen

Spógvi

• Longd: 40-42 cm
• Vekt: 500 g
• Flog: 76-89 cm
• Egg: 4

Tjaldur

Tjaldur er tjóðfuglur okkara og kemur til landið um grækarismessu. Tað sæst bæði í haganum, í bønum og niðri í fjøruni.

Tjaldur er vaðfuglur og hevur langt nev og long bein. Tjaldrið etur reyðmaðkar, sum tað finnur í haganum og á bønum. Í fjøruni etur tað mest fliður, kræklingar og fjørumaðkar.

Fliður sita fastar á steinunum, og tí má tjaldrið høgga tær leysar við sterka nevinum. Mynd: Ólavur Frederiksen

Bøgan og steggin halda bara saman í bútíðini. Á hvørjum ári koma tey aftur í bústaðin, har tey vóru árið fyri. Vanliga halda bøgan og steggin saman í fleiri ár.

Tjaldur ger sær reiður í eyr, sand ella turra mold. Tjaldur verpur millum 2 og 4 egg. Ungarnir eru gráir og síggjast tí ikki væl millum steinar og eyr.

Tjadur bølir á eggum. Mynd: Ólavur Frederiksen

Tjaldur verpur millum 2 og 4 egg, sum eru ljós við dimmum blettum. Mynd: Ólavur Frederiksen

Tjaldursungi er gráur og sprøklutur og sæst tí ikki væl millum steinar og eyr, har tjaldur vanliga ger reiður. Mynd: Ólavur Frederiksen

Nakrar fáar vikur gamlir eru ungarnir floygdir. Tá fara øll av reiðurstaðnum oman í fjøruna. Ungarnir minna tá á liti um foreldrini, men nevið er myrkt uttast við, og beinini eru grá.

Tjaldur

• Longd: 40-45 cm
• Vekt: 600 g
• Flog: 80-86 cm
• Egg: 2-4

Toppont

Toppont er næstan líka stór sum villdunna. Hon heldur serliga til inni í firðum og sundum, men hon sæst eisini javnan á størru vøtnunum.

Toppont á flogi. Mynd: Janus Hansen

Toppont dámar best at vera fleiri saman í flokki. Tær leika í áðrenn verpingartíðina, og steggin ger nógv um seg. Tá er hann flottur við toppi á nakkanum.

Toppont í fjøruni. Mynd: Hans Eli Hansen

Toppont dugir ógvuliga væl at kava. Onkuntíð veiða tær fleiri saman og reka fisk ella krabbadýr undan sær inn móti landi, har tað er grunt.

Toppont

• Longd: 52-58 cm
• Vekt: 1100 g
• Flog: 70-86 cm
• Egg: 8-11

Ugla

Katt-úla, sum sæst í Føroyum á hvørjum ári, er rovfuglur.

Ugla hevur sterkt nev, so hon kann skræða kjøt sundur. Við sterku klørnum á beinunum kann fuglurin taka um fongin og drepa hann.

Kattúla. Mynd: Hans Eli Sivertsen

Hon hevur sera stór eygu, men brúkar hoyrnina eins nógv, tá ið hon veiðir í myrkri. Duskarnir á høvdinum eru ikki oyru, men verða brúktir til at senda boð við.

Oyruni eru goymd undir stívum fjaðrum hvør sínumegin á høvdinum.

Ugla eigur ikki í Føroyum.

Kattúla

• Longd: 31-37 cm
• Vekt: 210-370 g
• Flog: 86-98 cm
• Egg: 3-6

Uglubóndi sæst eisini í Føroyum. Mynd: Hans Eli Sivertsen

Nærmynd av uglubónda. Mynd: Hans Eli Sivertsen

Villdunna

Villdunna er vanligasti antarfuglur, sum eigur í Føroyum. Hon sæst á nógvum vøtnum og áum.

Tær flestu villdunnurnar eru her alt árið. Tó koma nakrar fremmandar villdunnur eisini henda vegin um veturin.

Villdunnu-bøga og villdunnu-steggi. Mynd: iStockphoto

Í mai-juni verpur bøgan 8-10 egg, sum eru líka stór sum høsnaregg. Dunnan matar ikki ungarnar, men fer við teimum, har føði er.

Villdunnu-ungar eru fittir og mjúkir. Mynd: Hans Eli Sivertsen

Tá ið villdunna etur, liggur hon og sutlar í vatnskorpuni ella stendur á høvdinum, við velinum upp í loft, so hon røkkur á botn at sutla.

Villdunna

• Longd: 50-65 cm
• Vekt: 1100 g
• Flog: 81-98 cm
• Egg: 6-12

Tá ið villdunnu finnur sær føði á botni, stendur á høvdinum, við velinum upp í loft fyri at røkka. Mynd: iStockphoto