Lúsakrabbi

Lúsakrabbi livir á størri dýpi enn vanligi fjørukrabbin. Lúsakrabbi hylur seg við at pynta seg við tara. Hann tekur leys tara­ petti við bitklónum og setur tey upp á skelina. Á skelini eru smáar bustir við króki á, sum halda tarapettunum føstum. Tarin fer at vaksa og festir seg. Og tað man rigga, tí í maganum á fiski er ikki so nógvur lúsakrabbi at finna sum fjørukrabbi.

Lúsakrabbi heldur til, har nógvur krossfiskur er. Lúsakrabbin er átufrekur og setur á ein krossfiska­arm, meðan hann heldur honum við bitklónum. Tá brýtur krossfiskurin armin av sær og rýmir. Eftir liggur lúsa­ krabbin og etur armin.

Hann ella hon?

Vilt tú vita kynið á krabba, skalt tú hyggja undir afturkroppin á honum. Er halin spískur, er tað eitt kalldýr. Er hann rundur, er tað eitt kvenndýr. Munurin kemst av, at honin ber eggini undir halanum. Breiðari halin er, jú fleiri egg fær hon bori . 

Kalldýr hjá krabba hava spískan hala. Mynd: Hans Eli Sivertsen, Føroya Sjósavn

Kvenndýr hjá krabba hava spískan hala. Mynd: Hans Eli Sivertsen, Føroya Sjósavn

Krabbi við rognum. Mynd: Hans Eli Sivertsen, Føroya Sjósavn

Lúsakrabbi

• Longd: 6­7 cm breiður, 10 cm langur
• Litur: reyður, brúnur, grønur ella gráligur
• Livistaður: á hellubotni ella sandbotni 

Rækja

Rækja livir á botni og er at finna víða um bæði í feskum vatni og í sjógvi. Rækjur í feskum vatni kunnu gerast upp í 35 cm langar, og tær í sjónum verða heldur minni.

Á liti eru rækjur eisini rættiliga ymiskar. Summar eru gjøgnumskygdar, aðrar grá-brúnar ella reyðar, og summar hava mynstur.

Reyðrípurækja hevur fingið navn sítt frá reyðu strípunum á skelini. Mynd: Hans Eli Sivertsen, Føroya Sjósavn

Rækja hevur langan kropp og tveir stórar kampar á høvdinum. Hon hevur long og kløn bein at ganga á, og á afturkroppinum sterk bein at svimja við. Hon hevur tunna skel og ein tein í pannuni. Teinurin er oftast sag-tentur.

Rækja svimur frameftir, og kennir hon seg hótta, skjýtur hon seg aftureftir sum eitt skot. Hon brúkar sterku beinini á afturkroppinum at svimja við. Mynd: Hans Eli Sivertsen, Føroya Sjósavn

Stóran vinnuligan týdning

Grønlandsrækja er á 50-500 m dýpi í norðara parti í Atlantshavinum og Kyrrahavinum. Hon er reyð, hevur ein langan tein í pannuni og verður um 16 cm long.

Grønlandsrækja hevur stóran vinnuligan týdning. Fleiri hundraðtúsund tons verða fiskað árliga.

Undir Føroyum er eitt slag, sum er í ætt við grønlandsrækju. Hon eitur reyðrípurækja og sæst eisini inni á grunnum vatni inni við land. Á Sjósavninum plaga tey at fáa hana við glúpi og rúsu. 

Reyðrípurækja. Mynd: Hans Eli Sivertsen, Føroya Sjósavn

Decapodur? 

Ert tú eitt krabbadýr við 10 beinum, harav 2 kunnu hava bitklógv, hoyrir tú til decapodurnar. Deca- merkir tíggju, og -poda merkir bein. Rækja, krabbi og hummari eru øll decapodur. 

Tú kanst fanga rækju við glúpi fram við landi. Mynd: Hans Eli Sivertsen, Føroya Sjósavn

Rækja er tvíkynjað, t.v.s. at hon er bæði hon og hann. 2-4 tey fyrstu árini av lívi sínum er rækja kalldýr, men broytist síðan til kvenndýr.. Mynd: Hans Eli Sivertsen, Føroya Sjósavn

Taskukrabbi

Taskukrabbi er eyðkendur við sínum svørtu bitklóm. Hann er størsta krabbaslagið undir Føroyum. Ryggskelin kann mála heili 30 cm, og taskukrabbin kann viga upp í 7 kilo!

Taskukrabbi livir á sandi og mórubotni av heilt grunnum vatni niður á 100 m dýpi.

Taskukrabbi og sjónotur. Mynd: Hans Eli Sivertsen, Føroya Sjósavn.

Taskukrabbi veiðir um náttina og brúkar millum annað hárini á beinunum at tevja seg fram til fongin.

Hann etur onnur krabbadýr og skeljar. Skeljarnar knúsar hann lættliga við sterku bitklónum.

Kjafturin á taskukrabba. Mynd: Hans Eli Sivertsen, Føroya Sjósavn.

Hannurin hjá taskukrabba er klandrutur og kann drepa aðrar hannar, um teir gerast ov naskir.

Honin gýtir um 30 milliónir rognkorn, sum hon ber undir afturkroppinum, til tey eru klakt.

Taskukrabbi er vorðin alt vanligari í Føroyum seinastu árini. 

Taskukrabbi skiftir ham. Sært tú gamla hamin og krabban, kanst tú undrast á, at so stórt dýr hevur ligið í so lítlum hami. Á myndini sæst tann bleyti taskukrabbin ovast og gamli hamurin hjá honum niðast. Mynd: Hans Eli Sivertsen, Føroya Sjósavn