Kvøldsveimara-ættin

Kvøldsveimarar flúgva frá tí tað fer at skýma og út á náttina. Teir eru helst teir sermerktastu av øllum náttfirvaldum.

Elpenor-drotningarfirvaldur er millum vakrastu náttfirvaldar. Ljósareyðu veingir hansara hóska væl til blóðdropa-runnarnar, sum hann verpur í. Mynd: Hans Eli Sivertsen

Nógvir kvøldsveimarar hava langan sevil. Kvøldsveimarar eru teir firvaldarnir, sum hava longsta sevilin. Sevilin á onkrum kvøldsveimara kann gerast 30-35 cm langur. Hetta er tríggjar ferðir so langt, sum kroppurin er til longdar. 

Tá ið kvøldsveimarar setast at hvíla seg, halda teir vanliga veingirnar flatar, og teir eru bendir afturá sum veingirnir á einum jettjagara.

Lítil drotningar-firvaldur er 4-5 cm langur. Tá ið hann sýgur hunang úr blómum við langa sevlinum, hongur hann stillur í luftin við surrandi veingjum eins og ein kolibri. Mynd: iStockphoto

Næstan allar ormverunar hjá kvøldsveimarum hava eitt horn á afturpartinum. Ormveran hjá elpenor-drotningarfirvaldi kann toyggja bringuna so hon minnir um trantin á fíli (elefanti). 

Ormveran hjá elpenor-drotningarfirvaldi. Mynd: iStockphoto

Kvøldsveimarar eru sjáldsamir gestir í Føroyum. Higartil eru sjey ymisk sløg í kvøldsveimaraættini skrásett her.

Agngágga

Agngágga er vanlig á sandbotni og hellubotni, har dýpið er um 10 metrar.

Hon dugir ikki at svimja, men hon skríður á fótinum, sum hevur sterkar vøddar.

Tá ið agngágga leitar sær føði, skríður hon eftir botninum eftir dýrum, sum sita still.

Eitt satt rovdýr

Agngágga er rovdýr. Hon etur fisk á gørnum og drepur onnur dýr, t.d. krækling.

Hon leggur seg millum skeljarnar á kræklingi, tá ið hann liggur og sílar sjógv. Kræklingurin fær ikki skeljarnar saman og verður etin.

Tá ið agngágga etur, toyggir hon sevilin út. Sevilin er ein partur av munninum. Inni í sevlinum er rívitungan.

Sevilin er um 20 cm langur, tá ið hann er toygdur út!

Streymgágga líkist agngággu, men hevur slætta gágguskel. Streymgágga er eisini á størri dýpi enn agngágga. Mynd: Hans Eli Sivertsen, Føroya Sjósavn.

Gággunegl

Verður agngágga tikin upp úr sjónum ella órógvað, fer dýrið inn í gágguskelina og leggur lok fyri opið. Lokið nevnist gággu­negl.

Gágguneglin er úr kálki og klødd við evni, ið líkist horni. Tá ið vandin er av, kemur fóturin út aftur.

Í gágguneglini kanst tú telja árringarnar og síggja, hvussu gomul gággan er. 

Lættisoppur

Agngágga gýtir eggini í smá hylki, sum hon sjálv hevur gjørt. 1.000 egg eru í hvørjum hylki.

Øll hylkini eru kleimd saman í trunkar, sum eita lættisoppar.

Bara 30 ungar verða klaktir í hvørjum hylki. Teir eta øll hini eggini. Síðan eta teir sterku ungarnir teir veiku. Tá ið av tornar, koma bara 1­-10 smá­ar gággur úr hvørjum hylki. 

Lættisoppur er vanligur at síggja í fjøruni. Hyggur tú í hylkini, sært tú mestur smáar gággur. Mynd: Hans Eli Sivertsen, Føroya Sjósavn.